İzmir'in kalbi Kemeraltı'nda atardı

Tarihi çarşıda şehrin en önemli esnafları, alışveriş merkezleri, doktorları, gazeteleri, piyangodan milyarlar kazandıran bayileri, eğlence yerleri bulunurdu
70 YIL ÖNCE KEMERALTI / GÜRKAN ERTAÇ
Kemeraltı, İzmir’in en seçkin kişilerinin dükkanlarının bulunduğu, şehrin en uç noktalarından alışveriş yapmak için gelinen bir merkezdi. Kadınlar hiçbir şey almasalar dahi, sırf Kemeraltı’nı dolaşıp piyasa yapmak için gelirlerdi. Albayrak’ın depoları (Şimdi İş Bankası’nın yaptırdığı iş merkezinin yeri), Güzel İzmir İşhanı, altında İbrahim Nusret efendiler ve fotoğrafçı Kemal Mete. Kemal Mete, sonradan Ege Ekspres Gazetesi’ni, Nihat Kürşat ve Jerfi Yener’le kurdu, Gani Dikmen de patronlar arasına katıldı. Beyazeşyacı Ahmet Alevok, oğulları Yaman-Giray Alevok, Berber M. Ali, Beyazeşyacı Avni Dolmen, oğulları Latif, Bülent ve Levent Dolmen (sanayi sitesindeki ADAS sandalyeleri sahipleri), Gündoğdu Çiçekçilik Yılmaz Karabulut, Piyangocu Mehmet Bey, Tekel ve Piyango Bayii Güngör Özgöcen (Milli Piyango’da rekor ikramiyelerin kazanıldığı gişe anasonlu rakı şekeri ve 50 kuruşa parçalanarak kırılan Kohler çikolataları satardı), Nedim Pelin Kundura, 1971’de yanan Ankara Palas altındaki Halim Alanyalı Pasajı’ndaki dükkanlarda, ünlü kunduracılar İbrahim Bilgehan, Muhsin Bilgehan, Beyazeşyada Necip Sadık Damlapınar, oğlu Göztepe’de yöneticilik yapan Doğan Damlapınar ve kardeşi Fevzi Damlapınar, ünlü diş doktoru Ayşe Mayda, göz doktoru Selahattin Erbakan, İzmir’in en ünlü fotoğrafçılarından Süha Aknur hep pasajın seçkin müdavimleriydi.

UNUTULMAZ DAĞARCIK
Halim Alanyalı Pasajı’ndan sözederken İzmir’in en ünlü büfesi Dağarcık’ı es geçmek olmaz. Defne yaprağına sardığı sosislerle ve özel turşularla öyle bir sandviç hazırlanırdı ki 60 kuruşa parmaklarınızı yiyebilirdiniz. Dağarcık’ın sahibi Tomris Hanım (Allah ömür versin, yaşıyor) evde hazırladığı hamburger köftelerini getirip en hijyenik ortamda satardı. Karşıda Fotocan Fotoğraf Stüdyosu vardı, İbrahim Fotocan, oğlu İzmirsporlu ünlü futbolcu Şencan Fotocan’ın. Fikret Mısırlıoğlu, İzmir’in en eski ve ünlü taksi duraklarından 3270’i çalıştırırdı. 4040 Taksi’nin sahibi Talip Okan ve 3636, 3711’in sahipleri Taşbaş’ı sayalım. Hemen sırada Yapı Kredi Bankası Kemeraltı Şubesi. Göztepe’nin eski efsane yöneticilerinden Zeki Çırpıcı ve Şakir Sözügür 7080 isimli taksi durağını çalıştırırdı. Yine Göztepe’nin efsane takımının antrenörlerinden Ahmet Cücen de durağı yönetirdi. Göztepeli futbolcular o devirlerde maaşları olan 60 lirayı taksi durağında sıraya girerek alırlardı.
ALTIN ESNAFLAR
Kemeraltı’nda İzmir’in değil Türkiye’nin sayılı ekonomi devleri yaşardı. Şekerci Ali Galip Irmak, Kemeraltı’na dönen kavşağın önemli bir firmasıydı. Yanında İbrahim Dirikman ve kardeşi Hüseyin Dirikman’ın Nermin mağazası, Osman Kazmirci’nin OSKA Pasajı, Mustafa Şık’ın ünlü kundura mağazası, pasajın önünde Metin Işıklı’nın Çarık Kundura mağazası, yanında Numan Çatalkaya’nın mağazası, Karataş Beth İsrael Sinagog’undan Hahambaşı Bohor Melamet’in oğlu David Melamet’in dükkanı yer alırdı. Önünde akordeon çalarak çakmaklara gaz dolduran görme özürlü Hafız lakaplı Sait, Kemeraltı’nın sembollerindendi. Herkes onu korur, yaşatmaya çalışırdı.
BİR HOLDİNG DOĞUYOR
Ve karşıda Türkiye sınırlarını aşarak dünya ekonomisine uzanan Eczacıbaşı Holding’in kurucusu ve banisi Süleyman Ferit Eczacıbaşı’nın Şifa Eczanesi, karşısında köşede Hilal Eczanesi ve Aktaş Kolonyaları sahibi Kemal Kamil Aktaş. Eczacıbaşı ile Aktaş’lar akrabaydılar ve Dönertaş’taki bir kahvenin önünde 1923 yılında Altınordu Gençlik Kulübü’nü birlikte kurmuşlardı. Aktaş Eczaneleri ve Kolonyaları’nın sırasında Sakız Pazarı, karşısında pasaj içinde Marifet Matbaası, köşede İmren Pastanesi, içeride meyhanelerin bulunduğu akşamcıların rağbet ettiği Veysel Çıkmazı, “Kalamara limon sıktırmaz” Ferit Hezgül’ün meyhanesi ve TEKNAL Birahanesi önemliydi. Ve pasaj içinde, İzmir eşrafının müdavimi olduğu Şükran Lokantası ve sahibi Edip Tamay. Üzerinde Şükran Oteli. Şimdi ailenin varislerinden Faruk Şamlı’nın, oteli özelliğiyle koruma altına aldırdığını öğrendim, çok mutlu oldum.
BEYLER SOKAKLARI
Kemeraltı, Birinci, İkinci, Üçüncü Beyler sokaklarıyla ünlüydü. Birinci Beyler’de ünlü Ekmekçibaşı Lokantası, Beyler sokaklarının simgelerinden röntgenciler Dr. Halis Temel (Sonradan Çeşme Ilıca’yı keşfederek burayı cennet yaptı), Dr. Fahri Işık (Göztepe’de başkanlık yaptı), göz doktoru Halim Şima, Dr. Faik Muhittin Adam, kulak- burun- boğazcı Prof. Dr. Orhan Cura, o devirde İzmir’in en iyi jinekologu Dr. İbrahim Usmen, Dr. Nadi Gözen, Dr. Ekrem Hakkı Özhan, Tıbbi Tahliller Laboratuvarı sahibi Hatay Yereli, Haraççı Pasajı, Gözlükçü Zühtü Pala (Şimdi bayrağı oğulları Mert Pala ve Levent Pala taşıyor), Ferruh Filiz, Şınlak’lar, 2. Beyler’in girişinde ünlü karadut ve demirhindi şerbetleriyle Şerbetçi Ali, Dr. Baha Kitapçı Ailesi’nin Mektepli Kitapevi, İzmir’de spor malzemeleri üretimi ve satışı çığrını açan Muharrem Candaş ve Ali Barçın, Enver Bakioğlu’nun (Ege Orman Vakfı Başkanı Cem Bakioğlu’nun babası) üzüm işletmesi (Sonradan Sema Sineması oldu) gözde mekanlardı.
MATRAK MİZAH DERGİSİ
İzmir her zaman kültür ve sanatın beşiği olmuştur. Gazete ve dergilerle de ünlenmiştir. Eski devirlerde 2. Beyler Sokağı’nda yayın hayatını uzun yıllar sürdüren Hacı Mehmet ve Yusuf Usalan Beylerin Matrak Mizah Dergisi de hayli ilgi toplamıştı. Derginin baş karikatüristliğini Eflatun Nuri, yapıyordu, yardımcısı da Ahmet Yengi. Matrak Dergisi’nde bir gün sanat güneşi Zeki Müren için, “Zeki Müren çocuk düşürdü” manşeti atılmış, dibine de küçük harflerle “Ve çocuğu yerden aldı” diye ekleme yapılmıştı. Zeki Müren dergiyi dava etti, araya girenler davadan güçlükle vazgeçirmişti.